Τα μάταια όνειρα των νεοταξιτών - Όσιος Θεοφάνης ο Εγκλειστος

«Τά οὐτοπικά ὄνειρα τῶν νεωτεριστῶν»
Ὅσιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος (1815 - 1894)
Ἑορτάζει στίς 6 Ἰανουαρίου

Ὑπάρχει κάποια πατερική θέση, σχετικά μέ τίς λεγόμενες «ἀνθρωπιστικές ὀργανώσεις» παγκόσμιου βεληνεκοῦς; Ὁ Κύριος μᾶς ἔδωσε αὐτή τή σύντομη ζωή ὡς χρόνο καί εὐκαιρία προετοιμασίας γιά τήν ἄλλη, τήν ἀτελεύτητη. Στή διάρκεια, λοιπόν, τῆς σύντομης ἐπίγειας ζωῆς μας πρέπει νά συγκεντρώσουμε «προμήθειες» γιά ὁλόκληρη τήν αἰωνιότητα. Πῶς; Μέ τά καλά ἔργα. Ἀπ' αὐτά σχηματίζεται ἕνα κεφάλαιο. Καί ἀπό τόν τόκο τοῦ κεφαλαίου συντηρούμαστε σ' ὁλόκληρη τήν αἰωνιότητα. Ὅποιος ἀπό μᾶς κάνει μεγαλύτερες ἀποταμιεύσεις, θά ζήσει ἐκεῖ πιό πλούσια˙ καί ὅποιος κάνει μικρότερες ἀποταμιεύσεις, θά ζήσει πιό φτωχικά. Ὁ Κύριος «θά πληρώσει τόν καθένα κατά τά ἔργα τοῦ» (Ρωμ. 2:6).

Στήν παροῦσα ζωή, λοιπόν, πρέπει νά κάνουμε ὅ,τι μποροῦμε γιά ν' αὐξήσουμε τίς καταθέσεις μᾶς σ' αὐτόν τόν λογαριασμό. Δέν εἶναι δύσκολο. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος τό βεβαιώνει, λέγοντας: «Ὁ ζυγός μου εἶναι ἁπαλός καί τό φορτίο μου ἐλαφρό» (Ματθ. 11:30). Ὅλη ἡ χριστιανική ζωή συνοψίζεται σέ τοῦτα: Νά πιστεύουμε στόν Θεό, στήν προσκυνητή Τριάδα, πού μᾶς σώζει μέ τό λυτρωτικό ἔργο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί μέ τήν ἀγαθότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νά ζοῦμε σύμφωνα μέ τίς ἐντολές τοῦ Εὐαγγελίου, παίρνοντας θεῖα δύναμη μέσῳ τῶν ἱερῶν Μυστηρίων τῆς Ἁγίας Ἐκκλησίας μας, καί νά ἐλπίζουμε ὅτι ὁ Θεός, γιά τήν πίστη καί τήν ὑπακοή μᾶς σ' Αὐτόν, δέν θά μᾶς στερήσει τά ἐπουράνια ἀγαθά.

Ὅσο ἀπαραίτητη εἶναι ἡ πίστη γιά τή σωτηρία μας, ἄλλο τόσο ἀπαραίτητα εἶναι καί τά καλά ἔργα. Τό τονίζω αὐτό, γιατί μερικοί διακηρύσσουν πώς ἡ πίστη εἶναι ἀρκετή, ἐνῶ ἄλλοι λένε ὅτι φτάνει νά εἴμαστε «καλοί ἄνθρωποι», νά κάνουμε δηλαδή καλά ἔργα. Ἡ ἀλήθεια εἶναι πώς ἡ πίστη καί τά ἔργα ἔχουν ἴση ἀξία. Ἡ πίστη πρέπει νά συνοδεύεται καί νά ἐπιβεβαιώνεται ἀπό τά καλά ἔργα, δηλαδή ἀπό ζωή ἅγια, σύμφωνη μέ τίς θεῖες ἐντολές. Ἐδῶ, στήν τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν, εἶναι πού πρέπει νά συγκεντρώσουμε περισσότερο τήν προσοχή μας. Τήν πίστη, βλέπεις, τήν ἀληθινή ὀρθόδοξη πίστη, τήν ἔχουμε. Τί μᾶς μένει λοιπόν; Ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν, τά καλά ἔργα. Γιατί «ἡ πίστη χωρίς ἔργα εἶναι νεκρή» (Ἰακ. 2:20). Καί πρέπει νά πῶ, ὅτι χρωστᾶμε ἀπέραντη εὐγνωμοσύνη στόν Κύριο, γιατί τήν ἀξία τῶν ἔργων μας τήν καθορίζει μέ κριτήριο ὄχι τή σπουδαιότητα ἤ τή μεγαλοσύνη τους, ἀλλά τή διάθεση πού ὑπάρχει μέσα μας, ὅταν τά ἐπιτελοῦμε. Εὐγνωμοσύνη Του χρωστᾶμε ἀκόμα, γιατί μᾶς δίνει καθημερινά ἀναρίθμητες εὐκαιρίες γιά τήν ἐπιτέλεση καλῶν ἔργων σύμφωνα μέ τό θέλημά Τοῦ, ἔτσι πού, ἄν προσέχουμε, μποροῦμε κάθε στιγμή νά Τόν εὐαρεστοῦμε.

Γιά νά εὐαρεστήσεις, λοιπόν, κι ἐσύ τόν Θεό, δέν εἶναι ἀνάγκη νά κάνεις κάτι τό πολύ μεγάλο, δέν εἶναι ἀνάγκη νά πᾶς στό ἐξωτερικό, ὅπως κάνουν οἱ νεωτεριστές καί τάχα προοδευτικοί. Φτάνει νά κοιτᾶς γύρῳ,γύρω σου κάθε μέρα καί ὥρα. Διακρίνεις σέ κάτι τή σφραγῖδα τῆς θεϊκῆς ἐντολῆς; Κάνε το δίχως χρονοτριβή ἤ δισταγμό, μέ τήν πεποίθηση ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Θεός αὐτή τήν ὥρα ζητάει ἀπό σένα αὐτό τό ἔργο καί τίποτ' ἄλλο. Προσπάθησε νά στερεώσεις μέσα σου ἕναν τέτοιο τρόπο σκέψεως. Ὅταν τό κατορθώσεις, ἀπέραντη γαλήνη θά πλημμυρίσει τήν καρδιά σου, εἰρήνη πού θά προέλθει ἀπό τήν ἐπίγνωση ὅτι κάθε στιγμή δουλεύεις γιά τόν Κύριο. Ἀκόμα κι ὅταν σοῦ λένε νά μπαλώσεις τίς κάλτσες τοῦ μικροῦ σου ἀδελφοῦ, καί τό κάνεις πρόθυμα γιά τόν Χριστό, πού μᾶς πρόσταξε ν' ἀκοῦμε καί νά βοηθᾶμε τόν πλησίον, ἐκτελεῖς ἕνα ἔργο θεάρεστο. Ἔτσι, μέ κάθε βῆμα, μέ κάθε λέξη, μέ κάθε κίνηση, ἀκόμα καί μέ κάθε ματιά μποροῦμε νά εὐχαριστοῦμε τόν Θεό, νά βαδίζουμε στό δρόμο τοῦ θελήματός Τοῦ, καί ἑπομένως νά κατευθυνόμαστε πρός τόν τελικό σκοπό μας.

Οἱ νεωτεριστές, οἱ τάχα προοδευτικοί, ἔχουν στό νοῦ τους σύνολη τήν ἀνθρωπότητα, ὅλους τούς ἀνθρώπους στοιβαγμένους μαζί. Εἶναι ὅμως γεγονός ὅτι ἡ «ἀνθρωπότητα» ἤ ὁ «λαός» δέν ὑπάρχει ὡς πρόσωπο, ἕνα πρόσωπο γιά τό ὁποῖο θά μποροῦσες κάτι νά κάνεις τώρα ἀκριβῶς. Ἡ ἀνθρωπότητά μας συγκροτεῖται ἀπό ξεχωριστά πρόσωπα. Κάνοντας κάτι γιά ἕνα πρόσωπο, τό κάνουμε μέσα στό σύνολο τῶν ἀνθρώπων. Ἄν ὁ καθένας μᾶς ἔκανε ὅ,τι μποροῦσε γιά ὁποιονδήποτε ἄνθρωπο ἔχει μπροστά στά μάτια του, ἀντί νά ρίχνει μάταια τό βλέμμα του τόσο μακριά, στό ἀπρόσωπο σύνολο τῶν ἀνθρώπων, τότε ὅλοι μας θά κάναμε κάθε στιγμή ὅ,τι χρειάζεται γι' αὐτούς πού ἔχουν ἀνάγκη, κι ἔτσι θά ἑδραιώναμε τήν εὐημερία τοῦ συνόλου του ἀνθρώπινου γένους, πού ἀποτελεῖται ἀπό πλούσιους καί φτωχούς, ἀπό ἀδύνατους καί ἰσχυρούς. Ὅσοι ὁραματίζονται τήν εὐημερία ὅλης τῆς ἀνθρωπότητας συνολικά, ἀδιαφοροῦν γι' αὐτό πού εἶναι μπροστά στά ματιά τους. Ἔτσι, ὅμως, δέν ἐκπληρώνουν το σκοπό τῆς ζωῆς, γιατί οὔτε τή δυνατότητα ἔχουν νά ἐπιτελέσουν ἕνα τόσο μεγάλο ἔργο, ὅπως εἶναι ἡ πανανθρώπινη εὐημερία, οὔτε πάλι ἀξιοποιοῦν τίς εὐκαιρίες, πού τούς δίνονται, γιά τήν ἐκτέλεση μικρῶν καλῶν ἔργων.

Μοῦ μίλησαν γιά μιά τέτοια περίπτωση στήν Ἁγία Πετρούπολη. Σέ μιά συγκέντρωση νέων, ὑπέρμαχων τῆς «πανανθρώπινης εὐημερίας» -αὐτό ἦταν τό κεντρικό σύνθημα τοῦ «προοδευτικοῦ» παραληρήματός τους-, κάποιος ..τζέντλεμαν ἔβγαλε ἕναν παθιασμένο λόγο γιά τήν ἀγάπη πρός τήν ἀνθρωπότητα καί το λαό. Τούς συνεπῆρε ὅλους. Ὅταν, ὅμως, γύρισε στό σπίτι του, ὁ ὑπηρέτης του, πού δέν ἀντιλήφθηκε τήν ἐπιστροφή του, δέν τοῦ ἄνοιξε ἀμέσως τήν πόρτα καί δέν τοῦ ἔδωσε ἀμέσως κερί. Ἐπιπλέον, ἐπειδή τό μπουρί τῆς σόμπας του εἶχε βουλώσει, τό δωμάτιό του ἦταν λίγο κρύο. Ε, ὁ «ἀνθρωπιστής» μας δέν μπόρεσε νά τ' ἀνεχθεῖ ὅλα αὐτά, κι ἔλουσε τόν ὑπηρέτη τοῦ μ' ἕνα χείμαρρο ἀπό βρισιές. Ὅταν ἐκεῖνος προσπάθησε νά δικαιολογηθεῖ, τοῦ κατάφερε κι ἕνα γερό χτύπημα στό στῆθος. Νά, λοιπόν, ὁ φίλος μᾶς μέ τά λεπτά αἰσθήματα, αὐτός πού ἀπό τό ἕνα μέρος διαλαλοῦσε τήν ἀγάπη του γιά τήν ἀνθρωπότητα καί ἀπό τό ἄλλο μέρος, στο ίδιο του τό σπίτι, δέν μποροῦσε νά φερθεῖ φιλάνθρωπα σ' ἕναν μόνο ἄνθρωπο. Τό ἀποκορύφωμα τοῦ «προοδευτικοῦ» παραληρήματος ἦταν ἡ διαγωγή πού ἔδειχναν μερικές δραστήριες κοπέλες. Αὐτές δούλευαν μέ ἐνθουσιασμό καί ζῆλο σέ βιβλιοδετεῖα, δένοντας βιβλία «προοδευτικοῦ» περιεχομένου, συχνά ὅμως ἄφηναν τίς μανᾶδες τους χωρίς ἕνα κομμάτι ψωμί. Καί ὅμως, πίστευαν ὅτι «τραβοῦσαν μπροστά» καί θεμελίωναν τήν εὐτυχία τῆς ἀνθρωπότητας.

Ὅλοι οἱ κίνδυνοι προέρχονται ἀπό μία νοοτροπία πού εἶναι ὑπερβολικά καί ἄκριτα φιλελεύθερη. Εἶναι προτιμότερο νά ρίχνεις ταπεινά τά μάτια σου κάτω καί νά κοιτᾶς τά πόδια σου, προσέχοντας πού πατᾶς. Αὐτός εἶναι ὁ πιό σωστός δρόμος.

Σοῦ ξαναγράφω γιά ὅλα αὐτά, ἐπειδή πρέπει νά στερεωθοῦν στό μυαλό σου. Θέλω νά σέ προφυλάξω από τή σύγχυση καί τό σκοτισμό πού προξενοῦν στήν ψυχή τά ὄνειρα τῶν νεωτεριστῶν.

Ἀπό τό βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ. Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ γράμματα σε μια ψυχή», ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ, ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΙΙΚΗΣ